پیشگیری ثانویه از جرم و انحراف در آموزه‌های قرآن

طرح مسئله: در الگوی سه مرحله‌ای پیشگیری از جرم و کجروی، مرحله دوم پیشگیری، متوجه افرادی است که در آستانه بزهکاری قرار دارند و احتمال درگیر شدن آنها در رفتارهای انحرافی بیش از سایر افراد می‌باشد. شناخت این گروهها و انجام اقدامات بازدارنده نسبت به آنان، هدف پیشگیری ثانویه است. آموزه‌های دینی نیز، این گروه‌ها را مورد توجه قرارداده و راهکارهایی به منظور کنترل رفتار آنان ارائه نموده‌ است. هدف این پژوهش، معرفی گروه‌های در معرض بزهکاری از دیدگاه اسلام و بررسی راهکارهای ارائه شده به منظور بازداشتن آنان از انحراف وکجروی می‌باشد. روش: این پژوهش با روش تفسیر محتوای متون دینی با استفاده از فنون تفسیر وبراساس نظریه‌های جرم شناختی، جامعه شناختی و روان شناختی و نیز مدلهای ارائه شده درجرم شناسی پیشگیرانه، انجام گرفته است. متن دینی مورد استفاده در این پژوهش به طور خاص، قرآن کریم بوده است. یافته‌ها: الف) اسلام توجه ویژه‌ای به گروههای در معرض بزهکاری و انحراف مانند: نیازمندان، ایتام، زنان بی سرپرست، جوانان و نوجوانان، مصیبت دیده‌گان و ثروتمندان، داشته است و از راههای مختلف آنها را مورد حمایت مستقیم و غیرمستقیم قرار داده است. ب) حمایت از این اقشار به سه بخش حمایت شناختی و معرفتی، حمایت عاطفی و معنوی و حمایت‌ مادی تقسیم می‌شود که مجموع آنها می‌تواند گروه‌های در معرض انحراف را از نظر فکری، عاطفی و مادی تقویت نموده و توانایی آنها را درسازگاری با شرایط سخت و بحرانی افزایش دهد. نتایج: بررسی آموزه‌های دینی نشان می‌دهد که حمایت‌های فکری و شناختی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و چنانچه این گروهها، شناخت صحیحی نسبت به زندگی و اهداف آن داشته باشند و بتوانند حوادث زندگی را درست تفسیر کنند، به راحتی می‌توانند خود را با موقعیت‌های سخت، سازگار نموده و این موقعیت‌ها را به فرصت‌هایی برای رشد وتعالی خود تبدیل نمایند. حمایت‌های عاطفی و مالی نیز علاوه براینکه در مواردی ضروری و مقدم بر حمایت‌های شناختی می‌باشند، می‌توانند زمینه تأثیر این حمایت‌ها را نیز فراهم نمایند.